Çiniyle Kaplı Tek Örnek
Fatih Sultan Mehmed döneminden günümüze özgün haliyle ulaşabilen en önemli yapılardan biri, 1473 tarihli Mahmud Paşa Türbesi’dir. Bu türbenin en dikkat çekici özelliği, alt sıradaki pencerelerden çatı saçağına kadar uzanan çini kaplamalarıdır. Bu özellik, Osmanlı mimarisinde tek örnek olarak kabul edilmektedir.
Türbenin dış cephesindeki bu çini süsleme, “taş duvara çini kakma” olarak adlandırılabilecek özel bir teknikle yapılmıştır. Duvar yüzeyine geometrik desenler halinde lacivert ve firuze renkli çiniler kakılmıştır. Bu desenler sonsuza uzanıyormuş gibi bir görüntü oluşturur ve kullanılan renkler açısından Selçuklu sanatını andırır. Mahmud Paşa Türbesi, bu yönüyle Osmanlı döneminde yapılmış türbeler içinde benzersiz bir yere sahiptir Private Tour Sofia.
Sıbyan Mektepleri İlk Eğitim Kurumları
Osmanlı mimarisinde günümüze kadar özgün biçimde ulaşabilen en eski sıbyan mektebi, 1460 yılında Bursa’da inşa edilen Sitti Hatun Sıbyan Mektebi’dir. Yapı, Zağanos Paşa’nın eşi tarafından bir mescitle birlikte yaptırılmıştır. Mektep, kare planlı ve kubbeyle örtülü iki eşit büyüklükte birimden oluşur.
Giriş cephesinden bakıldığında, soldaki birim duvarlarla kapatılmış ve içine bir ocak yerleştirilmiş kışlık dershanedir. Sağdaki bölüm ise dışa açılan, sivri kemerli, yazlık dershane şeklindedir. Bu iki bölüm birbirine içeriden bağlıdır. Bu çift birimli tasarım, Osmanlı’da yüzyıllar boyunca yapılan tüm sıbyan mekteplerine örnek olmuş, Tanzimat sonrasında ise yerini daha büyük ve çok derslikli iptidai mekteplere, yani ilkokullara bırakmıştır.
Medrese Mimarisi Fatih Külliyesi ve Bursa Üslubu
İstanbul’da yer alan Fatih Külliyesi’nin medreseleri, Osmanlı medrese mimarisinin gelişiminde önemli bir aşamayı temsil eder. Bu medreseler, ilk örneği 1332 yılında İznik’te inşa edilen Süleyman Paşa Medresesi’nde görülen açık avlulu plan düzenini sürdürmüştür. Dikdörtgen avlunun etrafı kare planlı ve kubbeli öğrenci hücreleriyle çevrilmiştir. Avlunun dört tarafına ise geniş ve kubbeli dershaneler yerleştirilmiştir. Hücrelerin ön kısmında kubbeli revaklar yer alır. Cephelerde taş ve tuğla karışımı “almaşık örgü” kullanılmış, ancak süsleme öğelerine yer verilmemiştir Rum Mehmed Paşa Külliyesi ve Mimari Özellikleri.
İnegöl’deki İshak Paşa Medresesi ise, cami ile birlikte erken dönem Osmanlı mimarisinin “Bursa üslubu”nu yansıtır. Bu yapı, kıble eksenine göre simetrik şekilde tasarlanmıştır. Ortada kubbeli ve kare planlı bir dershane, iki yanında “L” şeklinde uzanan toplam 12 hücre yer alır. Bu öğrenci odaları, dershaneye bitişik olarak yerleştirilmiştir.
Yapının revak bölümü İstanbul’daki örneklerden farklıdır. Revak birimleri kubbe yerine aynalı tonozlarla örtülmüş, bu tonozlar sivri kemerlerle taşınmıştır. Kemerler, sütun yerine kare kesitli payelere oturtulmuştur. Ayrıca duvarlarda ve revaklarda kesme taş ve tuğla ile oluşturulan kasetli almaşık örgü tekniği kullanılmıştır.
